Als leren rekenen op handelingsniveaus (nog) niet lukt

Kinderen leren van volwassenen en van elkaar op vier verschillende niveaus van handelen (handelingsniveaus). Op het laagste, eerste niveau, leren kinderen op informele wijze door samen iets TE DOEN OF TE BELEVEN. Dit kan tijdens de rekenles, maar ook tijdens het spelen en tijdens het dagelijks omgaan met andere leerlingen (informeel, concreet handelen in werkelijkheidssituaties).

Op het tweede niveau leren zij door met elkaar over een concrete situatie TE PRATEN en daarbij gebruik te maken van afbeeldingen van werkelijke objecten of situaties (ze vormen zich een concrete voorstelling met behulp van foto’s of tekeningen).

Op het derde niveau leren zij op een meer abstract niveau TE REDENEREN aan de hand van schematische voorstellingen van de werkelijkheid (denkmodellen maken/gebruiken, schematiseren).

Ten slotte leren zij op het hoogste, vierde niveau, om te redeneren op basis van tekst, getallen of een combinatie van beide (formeel handelen, berekeningen uitvoeren, symboliseren).

“Een goede ontwikkeling op de twee laagste handelingsniveaus is voorwaarde voor het handelen en functioneren op de twee hoogste niveaus.” (Van Groenestijn, Borghouts & Janssen, 2011, p. 137)

Maar wat als laagste handelingsniveaus al stroef verlopen?

Dan kruip ik in de huid/ het hoofd van het kind en ga ik me voorstellen welke schakel moeizaam verloopt. Juist het leggen van deze puzzel vind ik ZO GEWELDIG aan mijn werk.

Ik richt me met mijn huidige groep 3 volledig op de onderste twee niveaus en merk dat de methodes TE SNEL willen. Hiermee wordt geen sterke basis gelegd. Wij hebben de mogelijkheid om te vertragen om later in het jaar te kunnen versnellen. Dit gun ik elke leerkracht en elk kind.

Daarnaast merkte ik dat veel stappen binnen de onderste twee niveaus te groot zijn. De methodes: grote stappen, snel thuis ….. wij: kleinere stapjes en soms NOG kleinere stapjes.

Bij de bovenbouw gaan de onderste twee niveaus helemaal als een speer en worden soms zelfs helemaal over geslagen. Ook hier doe ik binnen de remedial teaching een pas op de plaats. We gaan terug naar niveau 1. Ook als het om breuken gaan. Centraal in mijn begeleiding in niveau 1: PRATEN OVER het handelen of het beeld dat bij deze term hoort.

Kortom wij als volwassen willen te snel. Probeer het ‘filmpje’ eens te vertragen. Bekijk eens met je leerling shot voor shot – wat doe ik hier nu precies. Ik zal je verklappen dat dit HEEL moeilijk is. Niet voor de leerling voor je, maar voor jou!!!

Automatische processen gaan zo van zelf dat jij bijna niet meer kunt bedenken WAT je nu precies in welke volgorde DOET. En juist dit proces hardop in jezelf ontrafelen zal het verschil maken!

Maar wat als bovenste handelingsniveaus al stroef verlopen?

Wees minder bang om stapjes ‘terug’ te gaan. De niveaus zijn complementair aan elkaar. Ze ondersteunen het proces. Het is geen schande om even een stapje terug te zetten. Kinderen hebben het ZELFS NODIG om het filmpje aan te zetten.

Zelf maak ik een zachte overgang van niveau 3 naar 4. Ook hier maak ik de stapjes zo klein mogelijk. Op deze wijze zien we geen schokkerige overgang binnen de film, maar lopen de beelden geleidelijk in elkaar over.

Zo maakte ik voor de kinderen in groep 3 werkbaden waarbij de vlek eerst transparant was. Om vervolgens in dezelfde les naar niveau 3 over te gaan. En natuurlijk werd deze procedure meerder keren herhaald. Ik beloof je dat het door ons zo geliefde vierde niveau dan haalbaar wordt!

Neem ter inspiratie gerust een kijkje in de webshop om te bekijken hoe dit product zich opbouwt en herhaal het, kopieer mijn idee & laat vele kinderen succesvol leren met de handelingsniveaus.

Liefs,
Tineke